अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी आगामी आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प मांडताना महिला आणि युवतींसाठी विशेष बचत योजना महिला सन्मान बचत योजनेची घोषणा केली. या योजनेत महिलांना अन्य लघु बचत योजना आणि बँकेच्या मुदत ठेवीच्या तुलनेत अधिक व्याजदर देण्याची तरतूद आहे. शिवाय सीनियर सिटिझनच्या बचत योजनेतील गुंतवणुकीची मर्यादा देखील वाढविली आहे. या नव्या योजनेमुळे सरकारकडे देशाच्या विकासासाठी अधिक पैसा उपलब्ध होईल अणि महिलांची आर्थिक सुरक्षा निश्चित करण्यास मदत मिळणार आहे.
महिला सन्मान बचत योजना
महिला सन्मान बचत योजना ही महिला आणि युवतींचे सक्षमीकरण लक्षात घेऊन सुरू केली आहे. या योजनेत कोणतिही वयस्कर भारतीय महिला कमाल दोन लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करू शकते. अर्थात ही गुंतवणूक दोन वर्षांसाठी असेल. सद्यस्थितीत ही योजना 2025 पर्यंत सुरू राहणार आहे. पण आपत्कालिन स्थितीत या योजनेतून काही प्रमाणात पैसे काढण्याची मुभा देखील देण्यात आली आहे. ही योजना कोणतिही सरकारी बँक अथवा पोस्ट ऑफिसमधून खरेदी करता येऊ शकते. सर्वात महत्त्वाची बाब म्हणजे या गुंतवणूकीवर प्राप्तीकर विभागाच्या कलम 80 सी नुसार सवलत आहे की नाही, हे अजून स्पष्ट झालेले नाही. पण यावर करसवलत मिळेल, अशी खात्री व्यक्त केली जात आहे.
व्याजदर आकारणी
महिला सन्मान बचत योंजनेच्या व्याजदराचे आकलन केल्यास या योजनेवर आकर्षक 7.5 टक्के व्याजदर देण्यात आले आहे. पोस्ट ऑफिसच्या दोन वर्षाच्या टर्म डिपॉझिटवर केवळ 6.8 टक्के व्याज असून नॅशनल सेव्हिंग सर्टिफिकेटवर 7 टक्के, पीपीएफवर 7.1 टक्के आणि किसान विकास पत्र योजनेवर 7.2 टक्के व्याज आहे. सुकन्या समृद्धी योजनेवर व्याजदर हा महिला सन्मान बचत योजनेवरील व्याजदरापेक्षा अधिक आहे. सुकन्या समृद्धी योजनेवर 7.6 टक्के दराने व्याज मिळते. सीनियर सिटिझन सेव्हिंग स्कीमवरचे व्याजदर 8 टक्के असून ते महिला सन्मान बचत योजनेवरील व्याजदरापेक्षा अधिक आहे.
मुदत ठेव की महिला सन्मान योजना
महिला सन्मान बचत सर्टिफिकेट स्कीमची बँकेच्या दोन वर्षाच्या मुदत ठेवीशी तुलना केली तर मुदत ठेवीवरील व्याजदर हे या योजनेच्या तुलनेत कमीच असल्याचे निदर्शनास येईल. बहुतांश बँक एक ते दोन वर्षाच्या मुदत ठेवीवर सात टक्के व्याज देत आहेत. याऐवजी महिलांसाठीची नवी योजना अधिक आकर्षक ठरू शकते. कमी कालावधीसाठी पैसा बाजूला काढून ठेवण्याची इच्छा बाळगणार्‍या महिला आणि युवतींना ही योजना फायदेशीर आहे.
ज्येष्ठांकडून अधिक बचत होणार
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना म्हणजेच सीनियर सिटिझन सेव्हिंग स्कीम देखील आकर्षक करण्याचा प्रयत्न अर्थमंत्र्यांनी केला आहे. या योजनेत गुंतवणुकीची कमाल मर्यादा वाढविण्यात आली असून ती दुप्पट करण्यात आली आहे. पूर्वी सीनियर सिटिझन बचत योजनेत पंधरा लाख रुपये गुंतवणूकीची मर्यादा होती आणि ती आता 30 लाख रुपये करण्यात आली. सध्याच्या आर्थिक वर्षात व्याजदर 8 टक्के आहे. व्याजाचे आकलन तिमाहीच्या आधारावर होते आणि त्यानंतर त्याचे व्याज बचत खात्यात जमा होंते. या योजनेतून 80 सी नुसार कर सवलत मिळते. 60 पेक्षा अधिक वयोगटातील व्यक्ती हे बचत खाते सुरू करू शकते. तसेच 55 पेक्षा अधिक वयोगटातील निवृत्त सरकारी, निमसरकारी कर्मचारी आणि 50 वर्षापेक्षा अधिक वयोगटातील निवृत्त सैनिकी कर्मचारी हे साठी गाठण्याअगोदर बचत खाते सुरू करू शकतात.
एमआयएसमध्ये गुंतवणुकीच्या मर्यादेत वाढ
पोस्ट ऑफिसची मंथली इन्कम स्कीममध्ये गुंतवणुकीची मर्यादा देखील वाढविण्यात आली आहे. पूर्वी या खात्यात एक व्यक्ती कमाल 4.50 लाख रुपये जमा करू शकत होता. पती आणि पत्नी वेगवेगळी गुंतवणूक करत असतील तर कमाल गुंतवणूक ही नऊ लाखांपर्यंत होती. आता या गुंतवणुकीची कमाल मर्यादा साडे चार लाखावरून नऊ लाख केली. म्हणजे आता पती आणि पत्नी वेगवेगळी गुंतवणूक करत असतील तर त्यांना कमाल 18 लाखांपर्यंत गुंतवणूक करता येणे शक्य आहे. याशिवाय पती आणि पत्नी वेगवेगळी गुंतवीणूक करत नसतील परंतु संयुक्त गुंतवणूक करत असतील तर त्याची मर्यादा देखील नऊ लाखांवरून पंधरा लाख केल. या योजनेवर आजही 7.1 टक्के व्याजआकारणी आहे.
विविध सरकारी योजनांचे व्याजदर
योजना………..व्याजदर (टक्क्यांत)
एससीएसएस…….8
एसएसवाय…….7.60
महिला सन्मान बचत योजना….7.50
केव्हीपी………7.20
एमआयएस…….7.10
पीपीएफ……..7.10
एनएससी…….7
टर्म डिपॉझिट…..6.80
