हृदयविकाराचा झटका (Heart Attack) हा त्या आजारांच्या श्रेणीत येतो जे मृत्यू ओढवणारे आजार असतात. हृदय योग्यरित्या कार्य न करणे ही परिस्थिती शरीरात घडणाऱ्या अनेक घटनांवर अवलंबून असते. जसे की रक्त गोठणे व रक्ताच्या गाठी होणे, रक्तातील साखर वाढणे इत्यादी. हृदयविकाराचा झटका येण्यापूर्वी शरीर संपूर्ण एका प्रक्रियेतून जाते. अशा स्थितीत शरीरात अनेक लक्षणेही दिसतात.
हृदयविकाराचा झटका येण्यापूर्वीची लक्षणे
छातीत अस्वस्थता किंवा वेदना
तुमच्या छातीत अस्वस्थ दाब, वेदना, सुन्नपणा जाणवत असल्यास त्याकडे दुर्लक्ष करू नये. जर ही अस्वस्थता तुमच्या हात, मान, जबडा किंवा पाठीवर पसरत असेल तर तुम्ही सावध राहून लवकरात लवकर हॉस्पिटलमध्ये पोहोचावे. हृदयविकाराचा झटका येण्याच्या काही मिनिटे किंवा तासांपूर्वीची ही लक्षणे आहेत.
थकवा जाणवणे
कष्ट किंवा परिश्रम न करता थकवा आल्यास हार्ट अटॅकची घंटा असू शकते. खरे तर कोलेस्टेरॉलमुळे हृदयाच्या धमन्या बंद होतात किंवा अरुंद होतात, तेव्हा हृदयाला अधिक काम करावे लागते. त्यामुळे लवकरच थकवा जाणवू लागतो. अशा परिस्थितीत, रात्री चांगली झोप घेतल्यानंतरही तुम्हाला सुस्ती आणि थकवा जाणवत असेल, तर ते धोक्याचे ठरू शकते.
जर तुम्हाला दिवसातून अनेक वेळा चक्कर येत असेल, उलट्या झाल्यासारखे वाटत असेल आणि तुम्हाला अस्वस्थ वाटत असेल तर हे देखील हृदयविकाराच्या झटक्याचे लक्षण असू शकते. खरं तर, जेव्हा तुमचे हृदय कमकुवत होते, तेव्हा त्याद्वारे रक्त परिसंचरण देखील मर्यादित होते. अशा परिस्थितीत मेंदूपर्यंत ऑक्सिजन आवश्यकतेनुसार पोहोचत नाही. त्यामुळे चक्कर येणे किंवा डोके जड होणे अशा समस्या उद्भवू लागतात.
जर तुम्हाला श्वासोच्छवासात काही फरक जाणवत असेल किंवा श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर हे देखील हृदयविकाराच्या झटक्याचे लक्षण असू शकते. जेव्हा हृदय आपले कार्य योग्यरित्या करू शकत नाही, तेव्हा योग्य प्रमाणात ऑक्सिजन फुफ्फुसांपर्यंत पोहोचत नाही. त्यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागतो. तुमच्यासोबतही असेच काही होत असेल, तर उशीर न करता ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा आणि आवश्यक चाचण्या करून घ्या.
हार्ट अटॅकची कारणे
लक्षणे तर आपण पाहिली पण हार्ट अटॅक नक्की कशामुळे येऊ शकतो जे जाणून घेणे सुद्धा तेवढेच महत्त्वाचे आहे. लठ्ठपणा, मधुमेह, हाय कोलेस्टेरॉल, हाय बिपी, धुम्रपान, मद्यपान, हाय फॅट डायट ही सर्व हार्ट अटॅकची कारणे ठरू शकतात. त्यामुळे तुम्ही या सर्व कारणांकडे लक्ष दिले पाहिजे. शक्य तितके जास्त हेल्दी जगा, हेल्दी खा आणि तंदुरुस्त रहा. यामुळे तुम्हाला असलेला हार्ट अटॅकचा धोका खूप जास्त कमी होऊ शकतो आणि तुम्ही अधिक काळ निरोगी आयुष्य जगू शकाल.
पहिल्या 10 मिनिटांत करा ही कामं
अत्यावश्यक नंबरवर फोन
जेव्हा एखाद्याला हृदयविकाराचा झटका येतो तेव्हा सर्वप्रथम आपण वैद्यकीय आपत्कालीन कॉल करणे आवश्यक आहे. तुमच्याकडे येण्यासाठी तुम्हाला रुग्णवाहिका किंवा आपत्कालीन वाहन मिळू शकत नसल्यास, शेजारी किंवा मित्राला तुम्हाला जवळच्या रुग्णालयात घेऊन जाण्यास सांगा. तुमची प्रकृती बिघडू शकते म्हणून स्वत: गाडी चालवण्याचा प्रयत्न करू नका.
ऍस्पिरिन घ्या
आपत्कालीन वैद्यकीय मदत तुमच्यापर्यंत पोहोचेपर्यंत एस्पिरिन चघळत गिळा. ऍस्पिरिन तुमच्या रक्तात गोठण्यास प्रतिबंध करण्यास मदत करते. हृदयविकाराच्या झटक्यादरम्यान ते घेतल्याने हृदयाचे नुकसान कमी होऊ शकते. तुम्हाला ऍस्पिरिनची ऍलर्जी असल्यास किंवा तुमच्या डॉक्टरांनी तुम्हाला ऍस्पिरिन कधीही घेऊ नका असे सांगितले असेल तर घेऊ नका.
नायट्रोग्लिसरीन घ्या
जर तुमच्या डॉक्टरांनी तुम्हाला नायट्रोग्लिसरीन घेण्यास सांगितले असेल, तर ते ताबडतोब वापरा. जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्हाला हृदयविकाराचा झटका आला आहे आणि तुमच्या डॉक्टरांनी तुमच्यासाठी नायट्रोग्लिसरीन आधीच लिहून दिले आहे, तर आपत्कालीन वैद्यकीय मदत येईपर्यंत ते सांगितल्याप्रमाणे घ्या.
डिफिब्रिलेटर वापरा
जर रुग्ण बेशुद्ध असेल आणि तुमच्याकडे स्वयंचलित बाह्य डिफिब्रिलेटर (AED) त्वरित उपलब्ध असेल, तर ते वापरण्यासाठी डिव्हाइसच्या सूचनांचे अनुसरण करा. जेव्हा हृदयाचे ठोके काही कारणास्तव वेगवान किंवा मंद होतात, त्यावेळी हे सहसा वापरले जाते. कार्डियक अरेस्ट आणि हृदयविकाराचा झटका यासारख्या प्रकरणांमध्ये हे उपकरण खूप फायदेशीर ठरले आहे.
सीपीआर द्या
जर रुग्ण बेशुद्ध असेल तर त्याला CPR देणे सुरू करा. जर व्यक्ती श्वास घेत नसेल किंवा तुम्हाला नाडी मिळत नसेल, तर तुम्ही आपत्कालीन वैद्यकीय मदतीसाठी कॉल केल्यानंतर रक्त प्रवाह राखण्यासाठी CPR सुरू करा. हे करण्यासाठी, व्यक्तीच्या छातीच्या मध्यभागी कठोर आणि जलद दाबा. हे एका मिनिटात 100 ते 120 वेळा करा.ही गोष्ट सर्वानाच जमेल असेल नाही
हा लेख केवळ सामान्य माहितीसाठी असून यामधून कोणत्याही प्रकारच्या उपचाराचा दावा केला गेलेला नाही. अधिक जास्त माहितीसाठी नेहमी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसारच योग्य ते बदल करा.
